het Masker (discussie)

door Raoul Markaban

“Het menselijk wezen uit zich niet direct en in overeenstemming met zijn natuur, maar steeds in een bepaalde vorm, en die vorm, die stijl, die zijnswijze komt niet alleen voort uit onszelf maar wordt ons van buitenaf opgedrongen – en daarom kan dezelfde persoon naar buiten toe nu eens verstandig, dan weer dom lijken, nu eens bloeddorstig, dan weer engelachtig, nu eens rijp, dan weer onrijp, afhankelijk van de stijl die hem toevallig aanwaait en van zijn beïnvloeding door anderen,” schrijft de Pool Witold Gombrowicz in zijn in 1937 verschenen roman Ferdydurke.

Een boeiende, maar tegelijkertijd scherpe, speculatieve quote. De mens wordt hier gesteld als een wezen dat zich via bepaalde handelingen en gedragingen uit, waardoor bij anderen een bepaald beeld opgeroepen wordt wat voor hen veel beter omlijnt en definieert wat diegene van binnen is. Ons innerlijk correspondeert niet meer met ons uiterlijk vertoon. Er ontstaat een scheiding tussen het innerlijke van de mens als wezen en het masker wat de buitenwereld hem opzet. Een gemaakt, irrelevant masker wat een persoon aangemeten wordt om hem als mens te constitueren, te plaatsen. Aanpassen aan dit masker lijkt dan de enige optie.

Het masker is een afspiegeling van de in het lichaam van de mens heersende ideeënwereld en schept hierdoor slechts een schijn-realiteit. Tegenwoordig meten schrijvers hun zelf gecreëerde personages ook maskers aan. Beide soorten maskers zorgen voor een verandering in het gedrag van de mens of het personage; het subject. Een subject dat zich gaat gedragen naar het opgezette masker - wie daar dan ook verantwoordelijk voor wordt gesteld - maar nooit het masker wordt. Of toch wel?